Sài Gòn, nơi nhịp sống cứ hối hả như dòng xe cộ trên đường phố, đôi khi khiến bạn quên mất rằng thành phố này từng là cái nôi của những câu chuyện lịch sử đầy cảm hứng. Chúng mình, đang lang thang dạo quanh một vòng trung tâm thành phố, đã quyết định ghé thăm Bảo tàng Tôn Đức Thắng trong một buổi sáng cuối tuần.
Không phải vì mình là một fan cuồng lịch sử, mà đơn giản là mình muốn biết: Một bảo tàng dành riêng cho một con người – Chủ tịch Tôn Đức Thắng – sẽ kể câu chuyện gì, và kể như thế nào?
Kết quả?
Mình đã bị cuốn vào một hành trình không chỉ về lịch sử, mà còn về lòng tự hào dân tộc và sự giản dị của một con người vĩ đại.
Hãy để mình dẫn bạn qua từng góc nhỏ của bảo tàng này, như cách mình đã trải nghiệm nó nhé.
Bảo tàng Tôn Đức Thắng ở đâu, và tại sao nó đặc biệt?
Nằm ở số 5 đường Tôn Đức Thắng, phường Bến Nghé, Quận 1, TP.HCM, bảo tàng này tọa lạc ngay trung tâm thành phố, chỉ cách Thảo Cầm Viên khoảng 1,2 km. Vị trí đắc địa này khiến việc ghé thăm trở nên dễ dàng, dù bạn đi xe máy, xe buýt (các tuyến 02, 03, 12, 56, 88, 124 đều qua đây), hay thậm chí là xích lô để tận hưởng không khí Sài Gòn chậm rãi.
Điều thú vị là tòa nhà bảo tàng từng là tư dinh của Trần Thiện Khiêm, Thủ tướng chính quyền Việt Nam Cộng hòa trước 1975, được cải tạo để trở thành nơi lưu giữ di sản về Bác Tôn.
Bảo tàng được thành lập vào năm 1988, nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh Chủ tịch Tôn Đức Thắng (20/8/1888 – 20/8/1988), với tên gọi ban đầu là Nhà trưng bày cuộc đời và sự nghiệp Chủ tịch Tôn Đức Thắng. Đến năm 1990, nó chính thức mang tên Bảo tàng Tôn Đức Thắng.
Đây là bảo tàng lưu niệm danh nhân duy nhất ở Việt Nam giới thiệu đầy đủ và có hệ thống về cuộc đời và sự nghiệp của Bác Tôn – người con ưu tú của Nam Bộ, người thợ máy đã trở thành biểu tượng của phong trào công nhân và tinh thần yêu nước.
Điều làm bảo tàng này đặc biệt không chỉ nằm ở vị trí hay lịch sử hình thành, mà còn ở cách nó kể chuyện. Với hơn 1.000 hiện vật, hình ảnh, và tài liệu, bảo tàng không chỉ tái hiện hành trình cách mạng của Bác Tôn mà còn khơi dậy niềm tự hào về một con người vĩ đại nhưng giản dị, gần gũi.
Lịch sử hình thành: Một di sản được xây dựng từ lòng biết ơn
Năm 1988, khi Ủy ban Nhân dân TP.HCM quyết định thành lập bảo tàng, mục tiêu không chỉ là để tưởng nhớ Chủ tịch Tôn Đức Thắng mà còn để đáp ứng nhu cầu tìm hiểu của người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, về một nhân vật lịch sử có ảnh hưởng lớn.
Bác Tôn, sinh ra tại Cù lao Ông Hổ, An Giang, là người đã tham gia sáng lập tổ chức Công hội bí mật – tiền thân của phong trào công nhân Sài Gòn đầu thế kỷ 20. Ông cũng là người Việt Nam duy nhất tham gia phản chiến trên chiến hạm France tại Biển Đen năm 1917, ủng hộ Cách mạng Tháng Mười Nga. Những câu chuyện như vậy khiến việc xây dựng một bảo tàng dành riêng cho ông trở thành một sứ mệnh văn hóa.
Từ một ngôi nhà trưng bày đơn sơ, bảo tàng đã trải qua nhiều giai đoạn cải tạo và phát triển. Đến năm 2021, công trình xây dựng mới với tổng vốn đầu tư 275 tỷ đồng được khởi công, gồm 4 tầng nổi và 1 tầng hầm, diện tích sàn hơn 8.500 m².
Và đến ngày 3/1/2025, bảo tàng chính thức mở cửa trở lại sau khi hoàn thành, mang diện mạo hiện đại nhưng vẫn giữ được sự trang nghiêm và ý nghĩa lịch sử.
Khám phá không gian trưng bày: Một hành trình qua thời gian
Bước vào bảo tàng, mình cảm nhận được sự chăm chút trong từng góc trưng bày. Không gian được chia thành 5 phòng trưng bày thường trực và 1 phòng trưng bày chuyên đề ngắn hạn, mỗi phòng kể một phần câu chuyện về cuộc đời Bác Tôn.
Dưới đây là những gì bạn sẽ thấy:
Thời niên thiếu của Chủ tịch Tôn Đức Thắng
Phòng này đưa bạn về Cù lao Ông Hổ, nơi Bác Tôn sinh ra trong một gia đình nông dân khá giả. Những hình ảnh, hiện vật tái hiện tuổi thơ của ông, từ việc học chữ Nôm, lịch sử, đến thời điểm ông rời quê lên Sài Gòn năm 1906 để học nghề thợ máy tại Trường Bá Nghệ.
Mình đặc biệt ấn tượng với một bức thư tay của Bác Tôn, viết bằng nét chữ cứng cáp, như minh chứng cho tinh thần tự lập từ rất sớm.
Từ người thợ đến lãnh đạo phong trào công nhân Sài Gòn
Đây là nơi câu chuyện trở nên kịch tính. Bạn sẽ thấy những tài liệu về phong trào công nhân Ba Son, nơi Bác Tôn tổ chức bãi công năm 1912, hay việc ông sáng lập Công hội bí mật.
Một hiện vật nổi bật là bức tranh thảm len do Công ty Thảm len Sài Gòn tặng bảo tàng năm 2010, tái hiện hình ảnh Bác Tôn với 32 màu sắc sống động, được dệt tỉ mỉ bởi các nghệ nhân.
15 năm tù Côn Đảo của Chủ tịch Tôn Đức Thắng
Phòng này trưng bày những tài liệu, hình ảnh về 15 năm Bác Tôn bị đày ở Côn Đảo (1929–1945) được trưng bày một cách chân thực.
Từ bản án của thực dân Pháp đến những vật dụng giản dị mà ông sử dụng trong tù, tất cả kể câu chuyện về ý chí kiên cường của một người cộng sản. Một chuyên đề phụ, “Viên ngọc Côn Sơn”, làm nổi bật tinh thần bất khuất của Bác Tôn và các đồng chí.
Một hạt nhân đại đoàn kết dân tộc
Sau Cách mạng Tháng Tám, Bác Tôn giữ nhiều trọng trách, từ đại biểu Quốc hội khóa I (1946) đến Chủ tịch Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam.
Phòng này trưng bày các hiện vật như huy hiệu, thư từ, và ảnh chụp Bác Tôn trong các sự kiện lịch sử, thể hiện vai trò của ông trong việc đoàn kết dân tộc.
Một vị Chủ tịch nước
Phòng cuối cùng khắc họa hình ảnh Bác Tôn trong vai trò Chủ tịch nước (1969–1980). Mình bị ấn tượng bởi không gian tái hiện phòng làm việc và nghỉ ngơi của ông, với những vật dụng đơn sơ như chiếc giường gỗ, bàn làm việc, và bộ quần áo kaki.
Chuyên đề “Cuộc sống đời thường của Chủ tịch Tôn Đức Thắng” cho thấy một vị lãnh đạo sống thanh đạm, gần gũi với nhân dân.
Phòng trưng bày chuyên đề
Phòng này thường xuyên cập nhật các chủ đề mới, như “Bác Tôn và quê hương An Giang” hay “Bác Tôn trong lòng nhân dân thế giới”. Năm 2013, bảo tàng ra mắt tuyển tập ảnh “Hiện vật về Chủ tịch Tôn Đức Thắng”, gồm 74 ảnh kèm câu chuyện về các hiện vật, làm sống động hơn di sản của ông.
Trải nghiệm thực tế: Điều gì khiến bảo tàng Tôn Đức Thắng đáng ghé thăm?
Ghé Bảo tàng Tôn Đức Thắng, mình không chỉ đi để “check-in” mà thực sự bị cuốn vào không gian nơi lịch sử như đang thở.
Đây là video Tiktok mình có ghi lại những hình ảnh đẹp về Bảo tàng của Chủ tịch Tôn Đức Thắng:
@vietinsiders Gần 30/4 rồi, đi với mình tới Bảo tàng Tôn Đức Thắng để tham quan di tích lịch sử nha ☺️ #xuhuongtiktok #30thang4 #quan1 #baotang #diadiemsongao #baotangtonducthang ♬ nhạc nền – Diệp Kamo 🍃 – Diep cong tua
Dựa trên chuyến đi của chính mình (và cả những khoảnh khắc mình ghi lại trong một video TikTok ngắn), đây là những lý do bạn nên dành một buổi để khám phá nơi này:
- Miễn phí vé tham quan: Đúng vậy, không tốn một xu! Chỉ cần đến trong khung giờ 7:30–11:30 hoặc 13:00–17:00 (trừ thứ Hai), bạn đã có thể bước vào một hành trình lịch sử đầy ý nghĩa. Điều này làm bảo tàng trở thành điểm đến thân thiện với cả học sinh, sinh viên hay khách du lịch “rủng rỉnh” lẫn “eo hẹp” túi tiền.
- Không gian sống động qua từng góc quay: Khi lang thang trong bảo tàng, mình bị ấn tượng bởi cách các hiện vật được sắp đặt. Từ những tấm ảnh đen trắng về phong trào công nhân Ba Son đến chiếc bút máy Bác Tôn từng dùng, mọi thứ đều được bố trí tinh tế, như kể lại câu chuyện bằng hình ảnh. Trong video TikTok mình quay, mình đã cố gắng ghi lại góc trưng bày bức thư tay của Bác Tôn – nét chữ cứng cáp trên giấy ố vàng, như một minh chứng sống động cho tinh thần bất khuất. Những chi tiết nhỏ như vậy khiến bạn cảm giác như đang chạm vào lịch sử.
- Công nghệ hiện đại, dễ tiếp cận: Bảo tàng mới được nâng cấp với các màn hình cảm ứng và mô phỏng 3D, giúp bạn dễ dàng khám phá các mốc sự kiện trong đời Bác Tôn. Mình nhớ mình đã đứng cả chục phút trước một màn hình tương tác, xem lại cảnh tái hiện cuộc bãi công ở Ba Son. Video TikTok của mình cũng lướt qua một góc công nghệ này, nơi ánh sáng và âm thanh làm sống lại không khí Sài Gòn những năm 1920. Nó không chỉ dành cho người yêu lịch sử mà còn rất thân thiện với Gen Z thích trải nghiệm trực quan.
- Hướng dẫn viên như “người kể chuyện”: Các hướng dẫn viên ở đây không chỉ cung cấp thông tin mà còn kể chuyện với cảm xúc. Trong chuyến đi, mình được nghe một chị hướng dẫn viên chia sẻ về việc Bác Tôn tự học ngoại ngữ trong tù Côn Đảo. Câu chuyện ấy khiến mình nổi da gà, và mình đã thêm một đoạn quay nhanh cảnh phòng trưng bày Côn Đảo vào video, với dòng chữ “15 năm tù, nhưng ý chí không gục ngã”. Những khoảnh khắc như vậy làm trải nghiệm thêm phần ý nghĩa.
- Góc check-in đầy cảm hứng: Dù là bảo tàng lịch sử, nơi đây vẫn có những góc rất “lên hình”. Bức tranh thảm len khổng lồ về Bác Tôn hay khu vực tái hiện phòng làm việc của ông là nơi mình thấy nhiều bạn trẻ dừng lại chụp ảnh. Chúng mình đã quay một đoạn chậm ở góc này, thêm chút nhạc nhẹ để giữ không khí trang nghiêm nhưng vẫn gần gũi. Nếu bạn muốn một bức ảnh vừa đẹp vừa có “chuyện để kể”, đây là chỗ lý tưởng.
- Không khí yên bình giữa Sài Gòn ồn ào: Nằm ngay trung tâm Quận 1, nhưng bảo tàng lại mang một không gian tĩnh lặng, như một ốc đảo giữa dòng xe cộ. Khi quay video, mình cố ý lướt qua cửa sổ nhìn ra đường Tôn Đức Thắng, nơi xe cộ tấp nập nhưng bên trong lại là sự tĩnh tại. Cảm giác ấy khiến mình muốn ở lại lâu hơn, chậm rãi cảm nhận từng hiện vật.
- Hoạt động đa dạng cho mọi lứa tuổi: Bảo tàng thường tổ chức các sự kiện như hội thi vẽ tranh thiếu nhi, triển lãm lưu động, hay buổi nói chuyện về Bác Tôn. Trong chuyến đi, mình thấy một nhóm học sinh đang tham gia hoạt động kể chuyện về “Bác Tôn và quê hương An Giang”. Dù không quay được đoạn này vào video, mình nghĩ những hoạt động như vậy khiến bảo tàng trở thành điểm đến không chỉ để xem mà còn để học và cảm nhận.
Nếu bạn đang tìm một điểm đến vừa miễn phí, vừa ý nghĩa, vừa “chất” để kể lại với bạn bè, thì đây chính là nơi dành cho bạn.
Kinh nghiệm khi ghé thăm
Để chuyến đi của bạn trọn vẹn, đây là vài mẹo từ trải nghiệm của mình:
- Trang phục lịch sự: Đây là nơi tôn nghiêm, nên hãy mặc áo có cổ, tránh quần ngắn hay áo hở.
- Mang theo sổ tay: Có rất nhiều thông tin thú vị, ghi chú sẽ giúp bạn nhớ lâu hơn.
- Chuẩn bị máy ảnh: Bảo tàng cho phép chụp ảnh (không flash), và những góc trưng bày rất “lên hình”.
- Đi sớm: Buổi sáng thường ít đông, không khí cũng dễ chịu hơn.
- Kiểm tra lịch sự kiện: Bảo tàng thường có các triển lãm đặc biệt vào dịp lễ, như 20/8 (sinh nhật Bác Tôn) hay 30/3 (ngày mất của ông).
Ý nghĩa của bảo tàng Tôn Đức Thắng: Hơn cả một điểm đến
Bảo tàng Tôn Đức Thắng không chỉ là nơi lưu giữ ký ức về một vị lãnh đạo, mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại. Nó nhắc nhở chúng ta về tinh thần yêu nước, sự kiên cường, và lòng giản dị – những giá trị vẫn còn nguyên vẹn trong thời đại hôm nay. Với hơn 2,5 triệu lượt khách tham quan từ khi thành lập, bảo tàng đã trở thành một “địa chỉ đỏ” không thể thiếu ở TP.HCM.
Đặc biệt, bảo tàng còn góp phần giáo dục thế hệ trẻ. Những buổi triển lãm, hội thảo, hay hoạt động như “Thiếu nhi TP.HCM với Bác Tôn” đã truyền cảm hứng cho hàng ngàn học sinh, sinh viên hiểu hơn về lịch sử và trách nhiệm của mình.
Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi từng nhấn mạnh: “Mỗi học sinh, sinh viên nên đến đây ít nhất một lần để hiểu về Bác Tôn.”
Một chuyến đi đáng nhớ, chắc chắn là vậy!
Rời bảo tàng, mình mang theo không chỉ những câu chuyện về Bác Tôn, mà còn một chút tự hào về lịch sử dân tộc. Bảo tàng Tôn Đức Thắng không phải là nơi bạn sẽ thấy những hiện vật hào nhoáng hay công trình kiến trúc hoành tráng. Nhưng nó có sức mạnh của sự chân thật, của những câu chuyện được kể bằng trái tim.
Nếu bạn đang tìm một nơi để hiểu hơn về Sài Gòn, về Việt Nam, hay đơn giản là muốn một buổi sáng ý nghĩa, hãy ghé qua đây.
Biết đâu được, như mình, bạn sẽ tìm thấy một góc nhỏ để yêu thêm mảnh đất này.
